Page 81 - Best

MAKALE 79

tan bilinç düzeyi, daha önce de belirttiğimiz daha iyi karşılar ve daha az olumsuz etkile- daha iyidir. Kadınların yalnızken neden daha
gibi, boşanmış eşlerin çok daha dikkatli dav- nirler. Bu sonuç halk arasında sıkça verilen iyi bir yaşam sürebildiklerinin sebebi kesin
ranmalarını sağlamaktadır. “çocukların hatırı için evliliği sürdürmek” öne- olmamakla beraber, DePaulo’ya göre, kadın-
risinin doğru olmadığını göstermektedir. Aile ların eş ve çocukları olmadığında geleneksel
Boşanmanın çocuklara etkisi ortamı stres ve mutsuzluk veren bir ortamsa rol ve beklentilerden kendilerini özgürleştirme-
Çocukların hayatındaki en büyük iki travma bunu çocuklar adına sürdürmenin iyi bir fikir leridir. Berlin Yaşlılık Merkezi’nin 40-85 yaşları
ebeveynlerinin ölümü ve boşanmasıdır. Bo- olmadığı görülmektedir. arasındaki 6188 kişiyi içine alan bir araştırması
şanma ölümden daha yıkıcı sonuçlar verir. günümüze ışık tutacak özellikler taşımaktadır.
Terman araştırma grubundaki çocukların üçte Aile hayatının bu cephesi kızlar için bir fark do- Bu araştırmaya göre sosyal iyilik hali için ro-
biri 21 yaşına gelmeden bu durumla karşılaş- ğurmamıştır. Araştırma ekibi bunun nedenini mantik birliktelik çok önemlidir. İlerleyen yaşla
mışlardır. Anne ve babadan birinin ölümü hiç açıklayacak bir bulguya ulaşamamıştır. Ancak ve zaman içinde değişen anlayışa bağlı olarak
şüphesiz çocuk için çok yıkıcıdır. Her toplum- sonraki sayfalarda görüleceği gibi, Terman yalnızlığın bir ölçütü olarak birlikte yaşamanın
da geride kalanların acısını hafifletecek ritüel grubu erkek ve kadınlarının hayat süresi üze- önemi azalmıştır. Buna ek olarak araştırma
ve mekanizmalar vardır. Araştırmacılar anne rinde etki eden farklı özellikler bulunmuştur. genç bekârların doyum düzeyinin yüksek ol-
ve babalarından birini ölüm nedeniyle kaybet- Terman grubu üyelerinin kişilik özellikleri, on- duğunu göstermiştir. Hiç şüphesiz Batı ülkele-
mekle yaşam süresi arasında bir ilişki bulama- ların bu olumsuz yaşantı karşısında dirençli rinde olduğu gibi Türkiye’de de evlilik, bekâr-
malarına hayret etmişlerdir. Boşanma nede- olmaları konusunda etkili olmuştur. Mizaç lık ve yalnızlığa yüklenen anlam değişmiştir.
niyle yaşanan kayıp, ölüme kıyasla daha hafif olarak zor çocuklar, anne ve babalarının bo- Günümüzde özellikle gençler arasında yalnız
gözükse de araştırma bunun tam tersini ortaya şanmasına daha zor uyum sağlamış ve duygu yaşamak tercih edilen bir seçenek olmaktadır.
koymuştur. Boşanmanın uzun dönem sonuç- ve davranış düzeyinde daha olumsuz tepki Ancak toplumun geleneksel bağları ve önceki
ları çocuklar üzerinde daha yıkıcı olmuştur. vermişlerdir. Buna karşılık daha yumuşak mi- kuşakların beklentileri birçok kişiyi çok istekli
Anne ve babalarının boşanması birçok genç zaçlı çocuklar daha az olumsuz duygu yaşa- olmadığı halde evliliğe yönlendirmektedir.
Terman üyesinin yolunun değişmesine neden mış ve bu yaşantıyla daha iyi başa çıkmıştır.
olmuştur. Boşanmış ailelerin çocukları sağlam Bu durum kaçınılmaz olarak bazı insanların Sonuç
ailelerin çocuklarına göre 5 yıl daha kısa yaşa- doğuştan yılmazlık özelliğine sahip olup ol- Sağlık, hayat süresi ve evliliği diğer koşullar-
mıştır. Bu araştırmanın bulduğu en güçlü ilişki madıkları sorusunu akla getirir. Yılmazlık erken dan bağımsız olarak değerlendirmek yanıltıcı-
çocukluk döneminde anne ve baba ayrılığının yetişkinlik yaşlarından başlayarak yıllar içinde dır. Bu konuda etkili olan farklı koşulların etki-
gelecekte erken ölümün en güçlü sosyal belir- ve yaşam süresinde zorlukların üstesinden sinin de göz önüne alınması gerekir. Evliliğin
leyicisi olduğudur. gelinerek geliştirilen, uzun hayata ve başarılı daha sağlıklı ve mutlu bir hayat sunduğu ko-
Bunun birkaç nedeni vardır. Bu çocukların bü- olmaya zemin hazırlayan bir özelliktir. Ancak nusunda muazzam bir literatür vardır. Ancak
yük çoğunluğu: iyi haber, boşanmanın çocuklar üzerindeki mutsuz evliliklerin iyilik haline ve sağlığa daha
- Daha tedbirsiz yaşar, olumsuz etkilerinin mutlak ve kaçınılmaz olma- zararlı olduğu anlaşılmaktadır. Mutlu insanlar
- Sigara, alkol vb. kötü alışkanlıklara daha yat- dığıdır. Ebeveynlerinin boşanmasıyla buruk (kural olmasa da) çoğunlukla mutlu evlilikler
kın olur, yaşayan kişilerin, yetişkinliklerinde bir yeterlilik yapar ve evlenmeden önce de mutludurlar.
- Kaza ve şiddete karışma ihtimalleri daha hissi, olgunluk ve memnuniyet duygusu ka- Boşananlar, benzer şekilde boşanmadan
yüksektir, zanmış olmaları travmadan sonra kendilerini önce de mutsuzdur. Hiç şüphesiz evliliğin
- Kanser, kalp krizi ve inmeden ölme oranları topladıklarını ve hatta bazılarının güçlendik- kendisi de mutluluk üzerinde rol oynar, ancak
daha yüksektir, lerini gösteren çok iyi işaretlerdir. Ebeveynleri bu bilgi evlenmeden önce partnerin mutluluk
- Erkeklerde olumsuz alışkanlık ve riskli davra- boşanmış, hayatları ve başarılarıyla ilgili düşük düzeyini araştırmanızın önemini ortaya koyar.
nışlar daha yüksek oranda görülür, bir memnuniyet düzeyinde olanlar için bu et- Evlilik öncesi kişilik özellikleri evliliğin başarısı
- Ailenin finansal yapısının zayıflaması eğitim- kileşim, sağlık risklerine karşı bir uyarı işareti için belirleyicidir. Düzenli evlilik sürdürenlerin
de aksamaya yol açabilir. Gelir, meslek ve olabilir. Ancak bu sadece bir işarettir ve diğer büyük çoğunluğunun çocukluklarının da dik-
sosyal statüde düşmeye neden olur. risk faktörleri içinde değerlendirilmelidir. Cid- katli, tedbirli ve sorumluluk duygusu yüksek
- Yetişkinliklerinde de daha az mahalle ve sos- di ekonomik sıkıntıya düşmeyen ve olumsuz olduğu görülmüştür.
yal grup ilişkilerine sahip olurlar. alışkanlıklar geliştirmeyen çocuklar, büyük
Çocukların ruh sağlığı açısından anne-babaya anne ve babalarından destek gördüklerinde Kısacası, mutlu evlilik tesadüf değildir.
duyulan hayranlık ve onlarla duygusal bağlar ve akranlarıyla olumlu ilişki içinde olduklarında * Evlilik ve boşanma yazıları “Hayatın Hakkını
kurmaları önemlidir. Olumlu aile bağları, sağ- dağılmış ailenin risklerinden kaçınabilmekte- Vermek” kitabına temel olan 80 yıllık Terman
lam ailelerde boşanmışlara kıyasla daha faz- dir. Bu açıdan Türk aile yapısı içinde büyük araştırmasının, güncel araştırmalarla destek-
ladır. Ancak diğer taraftan yaşam süresinde anne ve büyük babaların sorumluluk almaları lenmesine dayanmaktadır. Konuya ve literatü-
beklenen düzeyde önem taşımadığı görül- çocukların hayata hazırlanmasına büyük katkı rüne ilgi duyanlar kitaba başvurabilir.
müştür. Olumlu ya da olumsuz aile bağının ço- sağlar.
cuğun hayatındaki etkisi boşanma faktörüyle
birleştiğinde belirgin olmaktadır: Tek yaşamanın uzun yaşama etkisi
- Boşanmış ailelerde, aile hayatı ve anne-baba Günümüz hayatının değişen koşullarında tek
ilişkisinde olumlu duygular yaşayanlar daha yaşamak konusundaki tercihin arttığı görül-
çok zarar görür. Bunun yolunda giden bir mektedir. Belki bunun istisnası yaşlı ve işsiz
aile hayatının aniden alt üst olmasının sonucu erkeklerdir. Hayatı boyunca yalnız yaşayanlar
olduğu düşünülmüştür. Bu durum çok kere arasında kadınlar daha başarılı gözükmek-
yolunda gidiyor gibi gözüken bir evlilikte, eş- tedir. Bu özellikle 65 ve üzeri yaş grubu için
lerden birinin ihaneti sonucunda yaşanan hızlı geçerlidir. Bekâr bir kadının ilginç bir hayatı,
boşanmalarda ortaya çıkar. Bu özellikle erkek toplumsal organizasyonlara katılımı, çok sa-
çocukları daha olumsuz etkiler. Boşanmış ai- yıda arkadaşı varsa, evlenmesi veya yeniden
lenin erkek çocukları için, olumlu duygular ço- evlenmesi uzun yaşamak konusunda olumsuz
cuklara zarar vermiş ve bu çocuklar daha kısa bir etki oluşturmamaktadır. Kadınlar açısından
yaşamıştır. yapılan değerlendirme evli ve bekâr kadınla-
- Buna karşılık şiddetli geçimsizlik yaşanan rın ömür süreleri arasında ortaya fark koyma-
bir ailede boşanma bir ferahlama yaratmıştır. mıştır. Cinsiyet farkı açısından kadınlar bekâr
Eğer aile çatışmalıysa, çocuklar boşanmayı veya yalnız yaşamak konusunda erkeklerden Prof. Dr. Acar Baltaş